Türkiye’nin en büyük alkollü içki şirketi olan Mey Diageo’nun Genel Müdürü Levent Kömür, sahte içki sorunu hakkında, “Verginin yüksek olması sahtekarları bu dala çekiyor. Devletin sayılarıyla, piyasanın ilaç bölümü, pastacılık, kolonya vs. üretimi için etil alkole fiili gereksiniminin 1.5 milyon litre olduğu bilinirken 2019 yılı satış ölçüsü 6 milyon litreye ulaştı. Sahtekarların kazandığı bir sistem var” dedi. Kömür, uydurma içki üretimi konusunda sıhhat tehdidine dikkat çekerken “Üreticiler kaybetti, çiftçi kaybetti, devlet kaybetti, inhisar bayilerinde değil el altından satılıyor kaçak içkiler, bayiler de kaybediyor” tabirini de kullandı.
Gazete Pencere’den Elif Ergu Demiral’in sorularını yanıtlayan Levent Kömür, bölümün durumu ve gidişatı hakkında konuştu.
Demiral’in soruları ve Kömür’ün karşılıkları şöyle:
2022 yılı nasıl geçti? Pandemide daralan işleriniz 2022’de nasıl oldu? Hem üretimde hem de satışlarda nasıl bir yıldı 2022?
Tarımsal açıdan baktığımızda 2022 güzel bir yıldı. Üzüm üretiminde bir var, bir yok yılı olabiliyor. Bizim açımızdan sürdürülebilirlik tarafından baktığımızda şu var, evvel kendimizi değiştirmemiz gerekiyor. Şirketler daima kazanma üzerine heyeti. Lakin bunu değiştirmeden sürdürülebilirlik olamaz. 2-3 yıllık gayelerle sadece kazanmaya odaklanmak hakikat değil. Ve şunu söylemeliyiz, bu tip âlâ yıllar sürdürülebilirliğin işine yaramıyor. Çabucak kötüyü unutuyorsun. Gaye oyunun devam etmesi üzerine olmalı. Bu yıl kazandın, 10 yıl mühletince 2-3 yıl güzel yıl, 6-7 yıl berbatsa sürdürülebilirlikten de kelam edemezsin. Tüm planları da buna nazaran kurmalısın.
Sürdürülebilirlik deyince öncelikle tarımda büyük meseleler var. Ayrıyeten dünyanın 5’inci büyük bağ ülkesiyiz lakin katma paha yaratmakta çok geriyiz. Bu tabloyla ilgili yorumunuzu alabilir miyim?
Doğru. Biz su gerilimi altında bir ülkeyiz. Alarm zilleri çalıyor bizim topraklarımızda. Bu sorunu görüp aksiyona geçmemiz lazım. Amaç devamlılığı sağlamak. Çok farklı sürdürülebilirlik projeleri yönetiyoruz tarımda. Kuru üzüm, yaş üzüm, şaraplık üzüm üzere farklı değerlendirmeler var.
Tarım eserlerinde fiyat artışları 2022’ye damgasını vurdu. Üzüm fiyatlarına bakınca nasıl durum?
Üzüm fiyatları açıklanan enflasyona yakın, yüzde 75-80 arttı. Asıl bizim maliyetlerimiz çok arttı.
Ne kadar artış yaşandı maliyetlerde? Üzüm, anason, arpa, şerbetçi otu ziraî girdiler dışında lojistik, güç maliyetleri şişe fiyatları vs. Ne kadarlık bir artış oldu bu girdilerde?
Şişede, lojistikte, doğal gazda artış oldu… Bir bilgi tahlilimiz var, 2021 ve 2022 yılı mukayeseli, ona bakarak söyleyeyim. Kuru üzüm fiyatları yüzde 71, enflasyon (TÜFE) yüzde 83, enflasyon (ÜFE) yüzde 152, dolar yüzde 118, şişe yüzde 194, anason yüzde 261, elektrik yüzde 509, doğal gaz yüzde 671. Her girdide artış var. Anason fiyatları çok yükseldi. Çok narin bir bitki anason. Büyük metrekarelere gereksinim var anason üretimi için. 20 liralardan 90 liraya çıktı fiyatı. Doğal gaz 6-7 katına, elektrik 5-6 katına çıktı. Şişe fiyatları da buna bağlı olarak çok arttı, 2.5 katına çıktı. Artış oranları verdiğim üzere.
Farklı bölümler için kurtuluş ihracat oldu. Dalınızda ise ihracat da düşük. İhracat tarafından baktığınızda 2022 yılı nasıldı?
Doğrusu bu yıl üzümle ve su ile ilgili bahislerden daha çok tüketici enflasyonu gündemimizdeydi. İnanılmaz sayılar ortaya çıktı. Diyelim ki siz şarap üreticisisiniz. Maliyetiniz 10 euro diyelim. 10 euro 1 sene evvel 150 TL idi. Fransa’da enflasyonla maliyet 12 euro’ya ulaştı desek, Türkiye’de ortalama enflasyon yüzde 150. Bizde 375 TL oldu, yani 20.1 euro’ya çıktı maliyet. (150X%150=375) Fransa çiftçisine maliyeti 12 euro, bizim üreticiye maliyeti 20 euro oldu. 2022 kıssası bu.
“Turizm kurtarıcı oldu”
Satışlarınızı ne kadar etkiledi?
Pandemi bizim kesimi çok etkiledi. Bu yıl beklentilere nazaran düzgünüz. Turizm bunda tesirli oldu. Turizmi çıkarsanız çok farklı olur. Devletin yayınladığı ÖTV bandrolü sayılarında yüzde 10’a yakın hacimsel büyüme var. Aslında şu da var. Bizim kesimimizde tüketici fiyatları öteki dallara nazaran artmadı.
Sektörümüzdeki artış enflasyonla birebir.
Süt, tuvalet kağıdı fiyatları daha çok arttı değil mi?
Göreceli olarak daha az artış yaşandı bizim eserlerde.
Aynen, 1 litre sütün satış fiyatı bir yıl evvel 5.95 TL iken, bu ay 18.95-19 TL, diş macununun fiyatı yüzde 151, çay yüzde 147 artmış. Tuvalet kağıdı yüzde 120, Yeni Rakı yüzde 100, Red Label yüzde 70 artmış. Bira yüzde 100 artmış. Karşılaştırınca bu sonuçlar çıkıyor.
Bir şişe rakının ne kadarı vergiye gidiyor?
Rakıda KDV dahil 100 liranın 68 lirası vergi, viskide 100 liranın 54 lirası vergi, birada ise 100 liranın 35 TL’si vergi.
Diğer ülkelerle karşılaştırıldığında nasıl?
En yüksek ÖTV Finlandiya, İsveç ve İrlanda’da. Akabinde Türkiye geliyor fakat alım gücüne nazaran bakınca durum farklı. En yüksek oran Türkiye’de.
“Sorun ÖTV yüksekliği”
Bağ sahipleri, üzüm üreticileri mutlu değil bu tablodan, tıpkı halde, monopol bayileri keyifli değil, tüketici memnun değil. Tahlili nerede görüyorsunuz?
Tekel bayi elektrik ve doğal gazdan ağlıyor. Enflasyon bu türlü bir şey. Sorunu Rusya – Ukrayna Savaşı olarak görürsek tahlil savaşın bitmesi, stoklar azsa stokların arttırılması… Bence sorun ÖTV’nin yüksek olması. ÖTV düşürülmeli. Bizim 1 numaralı sıkıntımız ÖTV’nin yüksekliği.
Sektörde merdiven altı üretim var ve bu da hem sahtekarlığa, dolandırıcılığa yol açıyor hem de sıhhati tehdit ediyor. Merdiven altı üretimin bu derece artmasının önüne nasıl geçilecek?
Bir insan kendi tükettiğini üretebilir. Salça, yoğurt gibi… Fakat ticarete dökünce herkesin kurallara uyması lazım. Ağır alkollü içkinin tehlikesi de var. Sonuçta kendi tükettiğini üretip riski alabilirsin ancak ticarete döktüğünüzde kurallara uymak lazım.
“20 milyon litre uydurma içki var”
Ne kadar kaçak üretim var?
Danıştay’ın raporunda var, Türkiye’de yılda 1.5 milyon litre etil alkole gereksinim var. İlaç bölümü, pastacılık, kolonya ve bizim bölüm için bir gereksinim. 2021’de 6 milyon litre etil alkol satılmış. Fazladan 4.5 milyon litrelik etil alkol 20 milyon litre geçersiz içkiye tekabül ediyor. Bunun devlete vergi kaybı 15 milyar TL. Bu vergi oranları kayıp kaçağı arttırıyor, devleti kayba uğratıyor, sıhhati tehdit ediyor, sahtekarların da bu dala girmesine neden oluyor. Sahtekarlar ne yapar? Bakarlar nerede daha çok çıkar var diye.
Yakalanma ihtimalin çarpı yakalanmadığında elde ettiğin gelir dersek sanırım anlatmış oluruz. 20 milyon litre içkiyi kayıtlı üreticiler üretseydi daha çok üzüm, anason, şerbetçi otu alınacaktı üreticilerden. Burada üreticiler kaybetti, çiftçi kaybetti, devlet kaybetti, inhisar bayilerinde değil el altından satılıyor kaçak içkiler, bayiler de kaybediyor. Sahtekarların kazandığı bir tertip var. Yurt dışındaki üreticinin maliyeti daha az arttı. O taraftan bakınca da ithalat arttı. Biz de tıpkı vakitte ithalatçıyız lakin istikrar lazım. Adil vergi sistemi gelirse her şey dengelenir.
|
Mey Diageo hakkında Mey Diageo Türkiye’nin en büyük alkollü içki şirketi. 2004 yılında Tekel’in özelleştirilmesiyle kurulan Mey İçki, 2011 yılından itibaren Diageo şemsiyesi altına girdi. 2024’te üçüncü 10 yılına girecek olan Mey Diageo, Türkiye’den yurt dışına ihracatını büyütmeyi, Türk şaraplarını ve rakısını dünyaya tanıtmayı amaçlıyor. Levent Kömür hakkında İstanbul’da 1970 yılında doğan Levent Kömür, Kadıköy Anadolu Lisesi ve Boğaziçi Üniversitesi Sanayi Mühendisliği mezunu. P&G’de işe başlayan Kömür, 18 yıl P&G’de çalıştı. Bu müddet içinde Belçika’da görevlendirildi, yurt dışında farklı sorumluluklar aldı. Mey Diageo ailesine 2012’de katıldı. 2017 yılında da Türkiye Genel Müdürü oldu. |
TIKLAYIN – Mey Diageo Genel Müdürü Levent Kömür: Türkiye’nin petrolü şaraptır, fakat şaraplık üzüm üretimi yüzde 2; Yeni Zelanda Türkiye’nin 165 katı şarap ihraç ediyor!